Bardzo istotnym elementem wychowania jest komunikacja. To proces polegający na wzajemnej wymianie informacji między ludźmi.

Rodzaje komunikacji:

• werbalna (słowna) – przy użyciu słów
• niewerbalna, czyli mowa ciała
• obydwa te rodzaje komunikacji wzajemnie się uzupełniają oraz wpływają na siebie. Ważne jest to, aby to, co mówimy pokrywało się z mową naszego ciała.

Dobra komunikacja jest podstawą uczenia dzieci samooceny, rozwiązywania problemów i współpracy z innymi. Jest szczególnie ważna, gdy dzieci dorastają. Wtedy bowiem rodzice tracą zdolność bezpośredniego kontrolowania najbliższego otoczenia dzieci i otwarta rozmowa  staje się najlepszą metodą wychowawczą. Jeśli nastolatek potrafi rozmawiać z rodzicami o osobistych sprawach ma większe szanse na spokojne przetrwanie tego burzliwego okresu.

Wyróżniamy dwa style komunikacji: zamknięty i otwarty.

Gdy rodzic skupia się tylko na przesyłaniu komunikatów a zupełnie zamyka się na to, co komunikuje mu dziecko, mówimy o komunikacji zamkniętej.

Style komunikacji zamkniętej (role, jakie przyjmują rodzice):

• rodzic autorytarny
  Skupia się na utrzymywaniu kontroli, ignoruje i lekceważy uczucia dziecka. Takie rodzic często wydaje rozkazy, formułuje żądania, grozi. Nie liczy się z tym, co czuje i myśli jego dziecko. Nie interesuje go to, co dziecko ma do powiedzenia.
• rodzic pouczający
  Informuje dziecko, co powinno ono czuć i robić. Zawsze ma gotową radę a nawet całą ich listę. Nadużywa sformułowania „powinieneś”
• rodzic obwiniający
  Nieustannie podkreśla swoją wyższość nad dzieckiem. Ma tendencję do obwiniania dziecka, gdy usłyszy o jego problemie. Często też je zawstydza, pomniejsza i wyszydza jego problemy.
• rodzic bagatelizujący
  Ignoruje on problemy dziecka. Nie analizuje ich, ewentualnie pocieszy szybko dziecko, używając jakiegoś banału.
  
  

Czasami jako rodzice używamy powyższych stylów komunikowania się. Spowodowane jest to pośpiechem i irytacją. Nie zastanawiamy się wtedy dokładnie, co dziecko powiedziało. Łatwiej jest uciąć kwestie nakazem, pouczeniem, oskarżeniem lub zignorowaniem problemu. Te techniki zniechęcają dziecko do przychodzenia do nas ze swoimi smutkami i radościami.

    Komunikacja otwarta zakłada dwustronny przepływ informacji oraz emocji. Kluczem jest umiejętność uważnego słuchania. Gdy wsłuchamy się w komunikat dziecka, zobaczymy, że oprócz konkretnej treści jest tam też warstwa emocjonalna.  W komunikacie dziecka może być mnóstwo emocji, których dzieci często nie potrafią zwerbalizować w pierwszej chwili. Oprócz komunikatu słownego należy też zwracać uwagę na gesty i mimikę dziecka.

Zasady dobrej komunikacji;

• skupienie się na tym, co chce przekazać rozmówca
• utrzymywanie kontaktu wzrokowego
• zadawanie dodatkowych pytań, by lepiej zrozumieć
• wyrażanie uczucia, zainteresowania
• wyłonienie istotnych treści
• nie spieszymy się z wyrażaniem swojego zdania
• jeśli nie jesteśmy poproszeni, nie udzielajmy porad
• dajemy werbalne i niewerbalne sygnały, że rozumiemy, co przekazuje nam rozmówca

Złagodzimy problemy dojrzewania, jeśli dziecko będzie przyzwyczajone do opowiadania nam o swoich troskach.

Podczas rozmowy mogą pojawić się  czynniki utrudniające zrozumienie, tak zwane bariery komunikacyjne:

• reakcje zawierające osąd, ocenę lub potępienie – osądzanie, krytykowanie, dezaprobata potępienie, zawstydzenie, wyśmiewanie, ośmieszanie, analizowanie, interpretowanie, diagnozowanie.
• reakcje zawierające gotową propozycję rozwiązania problemu – nakazywanie, polecanie, rozkazy, komenderowanie, dyspozycje, upominanie, ostrzeganie, groźba, moralizowanie, wygłaszanie kazań, pouczanie, proponowanie rozwiązań.
• próby poprawienia nastroju dziecka przez odsunięcie problemu lub zaprzeczenie, że on kiedykolwiek istniał – chwalenie, aprobowanie, wydawanie ocen pozytywnych, uspokajanie, okazywanie współczucia, pocieszanie.
• wypytywanie (najczęściej stosowana kategoria) – by lepiej poznać fakty i zaproponować własne wyjście, a nie pomóc w samodzielnym rozwiązaniu problemu przez dziecko.
• uciekanie od cudzych problemów, zbywanie – odwracanie uwagi, sarkazm, zabawianie, dowcipkowanie.

Dobra komunikacja sprzyja dobrym relacjom między ludźmi. Jest to sposób porozumiewania się, w którym przejawiany jest szacunek względem każdej osoby. W dobrej komunikacji każdy ma prawo odczuwać i każdy ma prawo mówić o swoich emocjach.